We wrześniu 2024 roku odnotowano rekordowe temperatury, które zaskoczyły nie tylko mieszkańców, ale i ekspertów ds. klimatu. Zjawisko to wzbudziło liczne pytania o przyczyny tak wysokich temperatur. Początek jesieni zwykle przynosi ochłodzenie i przypomina o zbliżającej się zimie. Dlaczego zatem pogoda we wrześniu była tak nietypowa i co dokładnie wpłynęło na ten wzrost temperatur?
Rekordowe temperatury we wrześniu: co je spowodowało?
Gdy mowa o rekordowych temperaturach we wrześniu, na myśl przychodzi przede wszystkim globalne ocieplenie. W ciągu ostatnich dekad przyczyniło się ono do wzrostu średnich temperatur na całym świecie. Rzeczywiście, zmiany klimatyczne odgrywają tu ogromną rolę. Wzrost emisji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla i metanu, powoduje, że atmosfera zatrzymuje więcej ciepła. Wpływa to na wzrost średnich temperatur powietrza i oceanów. Nie jest więc zaskoczeniem, że te zmiany prowadzą do coraz częstszych fal upałów. Nawet w miesiącach, które tradycyjnie uznawane były za chłodniejsze.
Wrzesień 2024 przyniósł szczególnie ciepłe dni, które nie były jednorazowym wybrykiem pogody. To rezultat wielu czynników, które wspólnie przyczyniły się do podniesienia temperatur. Przede wszystkim mamy do czynienia ze zjawiskiem El Niño, które cyklicznie wpływa na klimat, powodując wyższe niż zwykle temperatury. W efekcie El Niño, oceany i atmosfera oddziałują na siebie w taki sposób, że temperatura powietrza na dużych obszarach globu jest wyższa niż przeciętnie. W połączeniu z ociepleniem klimatu ten efekt jest jeszcze bardziej widoczny.
Ciepła pogoda we wrześniu — więcej niż tylko El Niño
Choć El Niño odegrało ważną rolę, nie jest to jedyny powód, dla którego pogoda we wrześniu była wyjątkowo gorąca. W Europie, a także w Polsce, wpływ miały także inne czynniki, takie jak utrzymujący się przez wiele dni wyż baryczny. Wysokie ciśnienie utrudnia napływ zimniejszych mas powietrza, przez co ciepłe powietrze pochodzące z południowej Europy może napływać swobodnie na północ, podnosząc temperatury powyżej normy. Wiele regionów Polski doświadczyło w tym czasie dni, których temperatura przekraczała 30 stopni Celsjusza, co jest nietypowe dla września.
Wrzesień stał się również miesiącem częstych burz, a także wysokiej wilgotności, co dodatkowo potęgowało odczucie ciepła. Takie warunki sprzyjają powstawaniu zjawisk pogodowych, które zwykle obserwuje się w środku lata, a nie jesienią. Burze termiczne, gwałtowne opady i silne wiatry były konsekwencją nadmiaru energii w atmosferze.
Co oznaczają rekordowe temperatury dla przyszłości?
Fakt, że rekordowe temperatury pojawiają się już we wrześniu, może być wyraźnym sygnałem, że nasz klimat ulega dalszym zmianom. Coraz częstsze fale ciepła i ekstremalne zjawiska pogodowe są zgodne z przewidywaniami klimatycznymi, które mówią o wzroście średnich temperatur. Jeżeli te zmiany się utrzymają, oznacza to, że zjawiska, które kiedyś były rzadkością, mogą stać się normą. Możliwe więc, że wrześniowe upały staną się regularnym elementem jesiennej pogody w nadchodzących dekadach.
Wyższe temperatury oznaczają również wyzwania dla rolnictwa i przemysłu, a także dla codziennego życia. W przypadku rolnictwa może dojść do zmian w kategoriach zbiorów oraz konieczności modyfikacji technik upraw, aby przystosować się do ekstremalnych warunków pogodowych. Przemysł energetyczny może być zmuszony do dostosowania się do wyższych zapotrzebowań na chłodzenie i klimatyzację. Dla mieszkańców miast zmieniający się klimat może wymagać przystosowania przestrzeni publicznych do coraz częstszych upałów.